Als je moet kiezen tussen een nieuwe keuken en op reis gaan, kies dan de reis. Ap Dijksterhuis (48) kan niet stelliger klinken. De psycholoog aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, verslaafd aan reizen naar verre landen, schreef het luchtige boek Wie (niet) reist is gek, gebaseerd op ruim dertig onderzoeken, boeken en eigen ervaringen.
Ver van huis maakt creatief
Ver van huis ben je in staat creatiever en gelukkiger te zijn, concludeert hij. Over de grens werkt je brein soepeler en evenwichtiger dan thuis. Dat komt onder meer omdat reizen ons bevrijdt van ballast en ruimte biedt voor nieuwe inzichten.
Westerse wereld achterlaten
Dat verschil merk je al op vakantie naar de camping in de Dordogne, maar het wordt pas echt spectaculair als je de westerse wereld achter je laat en je getroffen wordt door een cultuurschok. Marokko voldoet al. Ga naar Fez, raadt Dijksterhuis aan.
Geest masseren
,,Van alle manieren om onze geest te masseren, is reizen de meest weldadige”, beweert de auteur. ,,Voor je persoonlijk geluk maakt het niet veel uit waar je naartoe trekt. Je bent wel gelukkiger naarmate je langer en verder weg bent. In een land als India heb je een ander referentiekader nodig om te begrijpen wat je ziet. Zo’n land brengt je op nieuwe ideeën. Schilders en schrijvers hebben niet voor niets altijd gereisd.”
Erop uit!
Verwacht geen wonderen als je meer behoefte hebt aan een ligbed langs het zwembad. Pas als je eropuit trekt, stimuleert reizen sommige hersendelen. Hoe dat komt? De hoogleraar geeft er in zijn boek de volgende zes redenen voor.
1 Verwondering houdt lenig
Het vermogen om je te verbazen leidt tot creativiteit en mentale groei, zo citeert de hoogleraar geluk uit ruim dertig publicaties tussen 1962 en 2016. Verwondering maakt ons minder materialistisch en gehaast, behulpzamer en bescheidener. ,,Het houdt de geest lenig”, aldus Dijksterhuis.
Vanuit verwondering kan een mens oprecht blij worden. Waar gebeurt dat vaker dan op reis? Thuis kun je een documentaire volgen over de Grand Canyon of de Taj Mahal, maar pas in het echt benemen ze je de adem. Dan hoor je jezelf plots een zucht slaken, alleen omdat de schoonheid van de ervaring zo overweldigend is.
Een soepel brein laat zich ook sneller verleiden om de humor van een situatie in te zien. Verliefd als Dijksterhuis is op India stapt hij op een van zijn reizen een kantoor binnen om een vliegticket te kopen. Met buiten 37 graden loopt hij naar de waterkoeler. ,,Net op tijd zie ik dat er geen watertank op is vastgeschroefd, maar een fles Johny Walker Red Label.”
2 Het schept ruimte
De wetenschap is er duidelijk over, stelt de geluksprofessor. ,,Naarmate we meer stress ervaren, hapert het hersendeel vaker dat zorgt voor ons geheugen, bewustzijn en aandacht. Enkele dagen je mail niet checken en een boek lezen of een gesprek voeren kan al psychologisch verfrissen.”
Maar alleen reizen, brengt de geest volledig op orde, stelt Dijksterhuis. Want onderweg zijn, haalt het automatisme uit je doen en laten. Reiservaringen inspireren het brein met nieuwe prikkels en ingevingen. ,,Het beste voorbeeld uit de historie is de tocht van de Beagle van Darwin. Het bood de voedingsbodem voor de evolutietheorie.”
3 Roes van reizen
,,Als je veel prikkels moet verwerken, word je high. Dat werkt het best in een stad waar je een cultuurshock ervaart. De eerste reis in Delhi had ik dat”, zegt de auteur. ,,Taxi’s toeterden, riksjarijders riepen, fruitverkopers duwden hun koopwaar onder onze neus en een koe liet haar vlaai op straat kletteren, net niet op onze voeten. Onze ogen, oren en neuzen werkten harder dan ooit. Na enige tijd merkte ik dat ik niet zomaar vrolijk was, maar euforisch. Ik was high.”
Uit een onderzoek in 2006 blijkt dat mensen een staat van euforie kunnen bereiken als ze razendsnel nadenken of hun zintuigen op volle toeren werken. Net als bij hardlopen maakt het brein dan dopamine aan, wat een gevoel van genot en blijdschap geeft. Ap Dijksterhuis noemt dat euforisch ontheemd raken.
En dan is er nog wat hij nostgarie noemt. Het gevoel dat je bent aangekomen in een oord dat geborgenheid oproept dankzij trage dorpstaferelen en een natuurlijke uitstraling. Het is geen vorm van lijden (nostalgie) en een samentrekking van ‘terugkeer’ (nostos) en ‘vreugde’ (gara).
4 Meer inlevingsvermogen
Dijksterhuis: ,,Ik beschrijf in het boek dat je door te reizen een beter besef krijgt dat mensen ten diepste op elkaar lijken. Ze hebben dezelfde universele behoeften aan liefde en veiligheid. Ik heb door te reizen meer vertrouwen in anderen gekregen. Ik stimuleer mijn zoon van 16 ook om op pad te gaan, omdat ik geloof dat het iets goeds met hem doet: je weet meer, je beseft meer en je leert vooroordelen te herzien.”
5 Je leven lijkt langer
In verschillende wetenschappelijke experimenten is het verband onderzocht tussen de hoeveelheid prikkels en tijdsbeleving. Een routineklus gaat gevoelsmatig sneller voorbij dan dat wat je voor de eerste keer doet. Dat komt doordat nieuwe stimuli extra aandacht vragen en dieper worden verwerkt. Zo is het met reizen ook, stelt Dijksterhuis: ,,Een dag thuis voelt als een dag, een dag Zuid-Frankrijk voelt als twee dagen, een dag Isfahan voelt als vier dagen en een dag Dhaka als een week.” Een volle agenda thuis heeft niet hetzelfde effect. Na vier drukke dagen krijg je het gevoel dat je stikt. Dan maar de koffers pakken?
6 Reizen maakt gelukkig
Op reis vind je jezelf niet, zoals mensen soms verwachten. Dat komt volgens Dijksterhuis doordat de schijnwerpers op andere mensen staan. ,,Er zijn meer redenen waarom reizen gelukkig maakt. Een ervan is simpel, je leeft op reis meer in het nu. Je bent gefocust op wat je doet en je hebt geen tijd en ruimte om te denken aan gedoe op je werk, of je aankomende bezoek aan de tandarts.”
Het meest happy? Dat was hij bij de 2.200 tempels van Bagan in Birma: ,,We fietsten over zandpaadjes. We beklommen een heuveltje en hielden stil om van het uitzicht te genieten. Daarna scheurde ik zo hard ik kon, staand op de pedalen, naar beneden. Ik schreeuwde het uit van plezier, alsof ik weer negen was.”
Gelukkig valt er ook voor singles heel wat te kiezen als het om reizen gaat!
Bron: AD
